Tema 4

O cuarto tema da materia, correspondente ás clases da profesora Carla Bouzada, trata sobre os niveis de referencia de aprendizaxe de linguas e o desenvolvemento de competencias. Na súa maioría o tema baseouse en profundar nunha maior medida no ámbito das competencias,en especial nas competencias establecidas no Marco Común Europeo de Referencia e as do sistema educativo español. As competencias, dito sexa de paso, son o conxunto dos coñecementos, destrezas e características individuais que permiten a unha persoa levar a cabo accións. 

Respecto do Marco Común Europeo de Referencia quédanos claro que ten un enfoque moito mais centrado na acción. Por exemplo espérase que os alumnos leven a cabo un aprendizaxe para poder facer unha actividade que lles aporte novo coñecemento. Con ese coñecemento pasarían a repetir a operación cara novos coñecementos e actividades.  Deste xeito o alumnado ten un continuo desenvolvemento das súas competencias e aprendizaxe de novos coñecementos. E dentro destas competencias separabámolas en dúas vertentes. Por un lado temos as competencias xerais, que non se relacionan directamente coa linguaxe pero ás que se pode recorrer para todo tipo de accións; e por outro lado as competencias comunicativas que, coma o seu nome indica, fan posible que unha persoa se poida desenvolver especificamente por medios lingüísticos.

Por suposto dentro das competencias xerais vimos que son moitas, moi variadas e abarcan moitos aspectos referidos ós catro pilares de saber, saber facer, saber ser e saber aprender. Dentro destas, ademais, temos moitos enfoques e divisións distintas, dende o coñecemento do mundo ou o coñecemento sociocultural ata as actitudes e valores ou a destreza de estudo.

Houbo un aspecto en particular no que nos detivemos mais que nos outros: a consciencia intercultural. Pero qué é a consciencia intercultural? Grosso modo trataríase do coñecemento, a percepción e a comprensión da relación entre o “mundo de orixe” e o “mundo da comunidade obxecto de estudio”. Noutras palabras, o entendemento dos elementos da propia cultura e da cultura que se estuda para ver que cousas teñen en común, cales son diferentes e, en base a iso, enriquecerse culturalmente do intercambio tanto social coma persoal. Parte desta consciencia intercultural cae nos estereotipos. Aínda que en moitas ocasións os estereotipos identifican a un tipo de perfil de persoa dun país ou comunidade, case nunca identifican á totalidade da mesma, xa que sempre hai que ter atención á diversidade das mesmas. É alí onde recae a responsabilidade do docente, en facilitar representacións de todo tipo da cultura que estamos a amosar para facer ver ós alumnos a diversidade cultural que ten a cultura obxecto de estudio.

En torno a esta cuestión detivémonos para visualizar unha charla TED por Chimamanda Ngozi Adichie, autora nixeriana, titulada The danger of a single story. Na charla Adichie fai un percorrido por recordos da súa infancia, adolescencia e temperá idade adulta en torno á súa percepción dos demais, das culturas que a rodeaban ou das culturas ás que estaba exposta por medio da televisión, o cine ou os libros. A partir disto desenvolve un discurso no que quere deixar claro dúas cousas. A primeira é que todos estamos expostos e estamos suxeitos a caer na concepción de estereotipos sen sequera sabelo. A segunda é que quixo deixar claro que isto é perigoso pois, se só temos unha idea – seguramente distorsionada ou xeralizada – dunha cultura ou comunidade non poderemos comprender ben esa cultura, a esas persoas que forman parte da comunidade e, por conseguinte, fracasaremos na valoración desa cultura.

Persoalmente, paréceme moi interesante todo o que di e como o di. Podería ser un recurso de moita axuda sempre que tratemos de impartir inglés coma lingua estranxeira ou case calquera outra materia que teña un carácter cultural ou social. Ademais trátase dunha autora de Nixeria, país – e continente – moi descoñecido para a meirande parte da poboación, especialmente os mais mozos, xa que terán una visión estereotipada do país. Coa axuda de charlas coma a de Adichie, poderíase chegar a romper este tipo de visións negativas e, ademais, abrir os ollos de cara á nosa propia cultura. Outro vídeo que vimos trataba os acentos do inglés, tamén moi recomendable coma material didáctico.

Cando xa acabamos de ver tódalas competencias pasamos a desenvolver unha tarefa relacionada co tema anterior. Se no tema anterior desenvolveramos un pequeno curso para unha persoa que se dedicaba ó sector da restauración co fin de amplialo seu coñecemento en inglés dentro dese campo, nesta ocasión tivemos que ampliar o curso tendo en conta as competencias.

Exemplo da escala que mide o dominio do vocabulario

Partindo do documento que fixemos, dispoñible en Drive, e nun color distinto ó negro inicial, fomos describindo de que maneira ían a desenvolverse algunhas das competencias segundo as actividades que se levarían a cabo no curso. No noso caso particular potenciariamos o coñecemento declarativo e sociocultural por medio dunha actividade en forma de dialogo. Neste tamén se desenvolverán as habilidades e destrezas prácticas especialmente na parte fonética. Outra parte importante deste desenvolvemento das competencias nas actividades que propuxemos é a da competencia léxica, a competencia semántica e a competencia gramatical xa que na elaboración de diálogos de práctica é fundamental dispor de léxico e capacidade para enlazalo en frases correctamente estruturadas para a súa correcta comprensión. No documento completo pódese ver todo o resultado.

Por último creo que é necesario resaltar que o ensino por competencias e os ámbitos que estas abranguen son unha forma positiva de dividilo coñecemento, especialmente no ensino dunha lingua estranxeira, xa que permite observar areas moi amplas en esferas mais pequenas todas elas entrelazadas dun xeito ou outro.